Ο Βενιζέλος ως διεθνής προσωπικότητα

Νέα μονογραφία του στα αγγλικά κυκλοφόρησε αυτήν την εβδομάδα, με συγγραφέα τον Αντριου Ντάλμπι

Του Νικου Bατοπουλου

ΕΚΔΟΣΗ. «Πιστεύω ότι η ονομασία του αεροδρομίου της Αθήνας ήταν ένα βήμα ώστε να γίνει ευρύτερα αντιληπτή η συμβολή του Βενιζέλου ως ενός άνδρα της διεθνούς πολιτικής σκηνής». Ο Αντριου Ντάλμπι, συγγραφέας μιας νέας μονογραφίας για τον Ελληνα πολιτικό, γνωρίζει -όπως λέει- ότι «η κληρονομιά του Βενιζέλου είναι ακόμη υπό συζήτηση στην Ελλάδα». Ωστόσο, ο ίδιος υποστηρίζει με σθένος ότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος ήταν ένας άνθρωπος με υψηλό δείκτη διπλωματικής ευφυΐας. Και η περίπτωσή του μπορεί να ενδιαφέρει ένα πλατύ, διεθνές κοινό.

Συνθήκη των Σεβρών

Η έκδοση, που κυκλοφόρησε στις 10 Αυγούστου από τον οίκο Haus Publishing, εντάσσεται στη σειρά «Δημιουργοί του Σύγχρονου Κόσμου» (Makers of the Modern World) και συμπίπτει με την επέτειο των 90 χρόνων από τη Συνθήκη των Σεβρών.

«Σύμφωνα με τους λαούς που έκριναν τους εκπροσώπους τους, όλοι οι σημαντικοί παίκτες στο Παρίσι του 1919 απέτυχαν», λέει στην «Κ» ο Αντριου Ντάλμπι. «Μέσα σε δύο χρόνια από την υπογραφή των συνθηκών, όλοι είχαν ανατραπεί από το εκλογικό σώμα. Γιατί; Διότι ο πόλεμος υπήρξε καταστροφικός για όλους. Και επιπλέον γιατί οι λαοί είχαν λάβει υποσχέσεις για μεγάλες αποζημιώσεις, οι οποίες δεν ήρθαν ποτέ».

Ο Βενιζέλος, σύμφωνα με τον συγγραφέα, «είχε επίσης υποσχεθεί πολλά, όπως ο Λόιντ Τζορτζ, ο Κλεμανσό, ο Ορλάντο και ο Ουίλσον. Μετά το 1919, αν ήθελε να εξακολουθεί να ηγείται της Ελλάδος, έπρεπε να εξαργυρώσει κάποιες έστω από τις υποσχέσεις. Διαπραγματευόταν σε όλα τα μέτωπα. Η Βόρειος Ηπειρος ήταν μια πιθανότητα. Η Ανατολική Θράκη, δύσκολη. Τα Δωδεκάνησα, πολύ πιθανά. Η Σμύρνη, όχι αδύνατη. Η Κύπρος και η Πόλη, αδύναμες προοπτικές. Επαιξε όλα τα χαρτιά του και το έκανε τόσο καλά, ώστε οι άλλοι διπλωμάτες συμφώνησαν ότι ήταν λογικές οι απαιτήσεις του. Με περισσή ευκολία, πήρε τη Σμύρνη. Το 1919, στο Παρίσι, δεν νομίζω άλλος Ελληνας πολιτικός να έπαιρνε τόσο πολλά».

Ο Αντριου Ντάλμπι έχει ένα βαθύ ενδιαφέρον για την Ελλάδα. Λέει: «Για πρώτη φορά συνάντησα το όνομα του Βενιζέλου σε μια μετάφραση του Θουκυδίδη σε ένα βιβλιοπωλείο της Οξφόρδης. Αυτό ήταν πριν από 40 χρόνια. Αγόρασα το βιβλίο χωρίς να υποψιάζομαι πόσα πράγματα θα με συνέδεαν μαζί του». Ιστορικός και ερευνητής, ο Αντριου Ντάλμπι ζει στη Γαλλία και έχει ασχοληθεί εκτενώς με ζητήματα γλώσσας, γαστρονομίας αλλά και αρχαίας ιστορίας. Η πολυπρισματική ματιά του στον κόσμο μοιάζει να ταιριάζει με το πνεύμα του Βενιζέλου που, όπως ο λέει ο Ντάλμπι, επιχειρούσε να δει μέσα από το οπτικό πεδίο του συνομιλητή του. «Ο Βενιζέλος είχε πάντα στην καρδιά του το συμφέρον των Ελλήνων, αλλά είχε την ικανότητα να βλέπει τα πράγματα και από άλλη σκοπιά. Μπορούσε να δει πώς φαίνονταν οι θέσεις του από την πλευρά των Αμερικανών, από την πλευρά των Ιταλών ή των Γάλλων. Υπολόγιζε τα προβλήματα που βάραιναν τον Ουίλσον, τον Ορλάντο και τον Κλεμανσό. Αυτό ακριβώς είναι που λείπει σήμερα. Χρειαζόμαστε πολιτικούς που δεν δίνουν απλώς παραστάσεις για τον λαό τους αλλά συνυπολογίζουν πώς φαίνονται τα αιτήματά τους στη διεθνή σκηνή».

Φυσικά, η εξέλιξη των πραγμάτων στην Ελλάδα ήταν καταστροφική στο σκέλος του ελληνοτουρκικού πολέμου. «Σήμερα, εύκολα μπορούμε να πούμε ότι ο Βενιζέλος έπρεπε να μην είχε αναμειχθεί στη Σμύρνη. Αλλά εκείνη την εποχή, δεν είχε άλλη επιλογή. Η ορμή των διαπραγματεύσεων στο Παρίσι, ο υπαρκτός κίνδυνος να επιστρέψει στην Αθήνα με άδεια χέρια σε έναν λαό που ζητούσε προστασία τον οδηγούσαν να ζητήσει τη Σμύρνη. Ας μην ξεχνάμε ότι πάντα, σε όλη του τη ζωή, ο Βενιζέλος ήταν ένας αισιόδοξος άνθρωπος. Ελεγε “θα τα καταφέρουμε” και το εννοούσε».

Οχι ως ήρωας

Σήμερα, ο Ελευθέριος Βενιζέλος είναι γνωστός στο εξωτερικό κυρίως σε όσους ασχολούνται με την Ιστορία. «Στο ευρύτερο κοινό, το όνομά του δεν είναι πολύ γνωστό», λέει ο Αντριου Ντάλμπι. «Και νομίζω ότι έχει έρθει η ώρα να αλλάξει αυτό. Δεν είναι πρόθεσή μου να παρουσιάσω τον Βενιζέλο ως ήρωα, γιατί ο Βενιζέλος είχε και πολλά ελαττώματα, αλλά επιθυμώ να τον δω ως έναν πολιτικό άνδρα με ένα εντυπωσιακό όραμα και ως μια χαρισματική προσωπικότητα. Αναμφισβήτητα είναι ένας από τους ανθρώπους που έδωσαν σχήμα στον κόσμο που ζούμε σήμερα».

«Eleftherios Venizelos: Greece» του Andrew Dalby (Haus Publishing).

"Καθημερινή", 12 Αυγούστου 2010